RYS HISTORYCZNY SKIERNIEWIC NOTKI O ARTYSTACH POWSTANIE STYCZNIOWE Z HISTORII ŻYDÓW SKIERNIEWICKICH

KONTAKT

  NOTKI O ARTYSTACH  


Notki o artystach związanych ze Skierniewicami lub okolicą
Stefania Brandt 
(10.04.1911 Warszawa – 1980 Warszawa) – artystka malarka i graficzka.
Absolwentka Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie oraz warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Malowała akwarelami, pastelami i farbą olejną. Jej obrazy to kompozycje kwiatowe, martwa natura, pejzaże, portrety oraz kompozycje figuralne. Jej prace znajdują się w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie oraz galeriach prywatnych. 
Jej związek ze Skierniewicami jest epizodyczny. Mieszkała tu przez jakiś czas przy ul. Sienkiewicza 8.

Józef Chełmoński
(ur. 7.11.1849 Boczki k. Łowicza  – zm. 6.04.1914 Kuklówka k. Grodziska Maz.) 
Studiował w warszawskiej Klasie Rysunkowej i u Wojciecha Gersona. W 1871-75 przebywał w Monachium, gdzie związał się z polską kolonią artystyczną, skupioną wokół Józefa Brandta i Maksymiliana Gierymskiego. W 1875-87 mieszkał w Paryżu. Powrócił do Polski i w 1889 r. osiadł we wsi Kuklówka.
Realizm i wrażliwość na piękno rodzimego pejzażu znalazły odbicie w krajobrazach (Żurawie 1870), a żywiołowy temperament i wirtuozeria formy przejawiły się w przedstawieniach pędzących zaprzęgów konnych (Czwórka 1881) i w scenach rodzajowych o tematyce wiejskiej (Sprawa u wójta 1873, Przed deszczem 1873).
Oryginalność i egzotyka obrazów Chełmońskiego zapewniły mu popularność oraz liczne zamówienia. Po powrocie do kraju ponowne zetknięcie Chełmońskiego z przyrodą (liczne podróże po Ukrainie i Podolu) wpłynęło na odrodzenie jego malarstwa. Do tego okresu należą nastrojowe, liryczne pejzaże ożywione niekiedy motywem dzikiego ptactwa (Kuropatwy na śniegu 1891) i sceny podkreślające związek człowieka z naturą (Bociany 1900, Przed burzą 1896).
Malował sceny rodzajowe, ukazując z dużym autentyzmem życie wsi polskiej i ukraińskiej oraz sceny myśliwskie. W realistycznych, nastrojowych pejzażach z wielką wrażliwością odtwarzał koloryt przyrody. Rzadziej malował portrety. Był doskonałym malarzem koni, sławę przyniosły mu rozpędzone Czwórki i Trójki.

Pia Maria Górska 
(ur. 15 kwietnia 1878 w Woli Pękoszewskiej, zm. 13 czerwca 1974 w Krakowie) – polska malarka, poetka, pisarka, działaczka społeczna.
Córka Jana Górskiego i Marii z Łubieńskich. Dwór w Woli Pękoszewskiej, gdzie się urodziła był ośrodkiem życia kulturalnego. Przyjeżdżało tu wielu artystów, naukowców i literatów. Częstym gościem był Józef Rapacki i Józef Chełmoński, którzy uczyli ją rysunku i malarstwa.
W 1907 roku Pia zamieszkała w Warszawie, gdzie ukończyła kursy dotyczące zakładania i funkcjonowania ochronek. Współorganizowała Ochronę Towarzystwa Przytulisk Niedoli Dziecięcej w Pałacu Karasia na Krakowskim Przedmieściu, w niej podjęła też stałą pracę. W latach 1914-1918 była wizytatorką miejskich przedszkoli. Specjalizowała się w nauce religii dla dzieci. Fundusze na wyposażenie ochronek pozyskiwała z przyjmowanych zamówień na portrety. 
W 1922 r. zapisała się do szkoły malarskiej Konrada Krzyżanowskiego. Po jego śmierci i likwidacji szkoły została wolną słuchaczką Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Pierwsza wystawa jej prac odbyła się w 1926 roku w Nałęczowie. W 1928 otrzymała brązowy medal Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie za obraz Stasiek z lalką. Kolejny brązowy medal otrzymała na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1929 w Poznaniu. 
W 1939 mieszkanie przy ul. Foksal 8, gdzie mieszkała Pia zostało spalone, wróciła więc do Woli Pękoszewskiej, którą opuściła w styczniu 1945 roku. Przeniosła się do Skierniewic, a potem do Milanówka, a w 1947 roku do Krakowa, gdzie mieszkała do śmierci. Jej grób znajduje się na Cmentarzu Rakowickim.

Estera Karp [Esther Carp]
(ur. 17.12.1897 w Skierniewicach – zm. 11.06.1970 w Paryżu) – malarka. 
Córka skierniewickiego fotografa Lipmana Karpa i Bruchy z Ferszenbergów. Studiowała malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. W 1925 r. wyjechała do Paryża, jej prace były wystawione w Salonie Niezależnych, Salonie Jesiennym i Salonie Majowym w Paryżu. W 1931 roku Leopold Zborowski zorganizował jej indywidualną wystawę. W tym samym roku wyjechała do Polski. W roku 1941 zachorowała psychicznie. Po wojnie powróciła do Paryża, gdzie otworzyła pracownię przy Boulevard Saint Germain, skąd została wkrótce usunięta. W 1954 roku przeżyła silny atak choroby. Trafiła m.in. do szpitala Sainte Anne w Paryżu. Zmarła 11 czerwca 1970 r. w Paryżu.
Podczas pierwszego pobytu w Paryżu zafascynowana była kubizmem i efektami kolorystycznymi inspirowała się twórczością Cézanne’a i Sisley’a. Podczas pobytów w szpitalu w Paryżu wykonała wiele rysunków długopisem.

Wilhelm Kotarbiński 
(30.11.1848 Nieborów – 4.09.1921 Kijów) 
Naukę malarstwa rozpoczął w warszawskiej Klasie Rysunkowej, a kontynuował w Akademii Św. Łukasza w Rzymie. Po skończeniu studiów otworzył w Rzymie własną pracownię, zajmował się też nauczaniem rysunku. Od 1888 r. po powrocie do kraju przebywał przede wszystkim we własnym majątku na Białorusi. Często przyjeżdżał do Kijowa, gdzie miał pracownię i uczestniczył w wystawach kijowskiego Towarzystwa Artystycznego. Był też współzałożycielem Towarzystwa Malarzy Kijowskich. Pracował przy malowaniu fresków kijowskiego soboru Św. Włodzimierza, malowideł ściennych w domach i pałacach w Kijowie, w Petersburgu i Moskwie. Jego obrazy przedstawiają przede wszystkim tematy biblijne i antyczne,  tworzył też pejzaże. Był porównywany z Siemiradzkim.
Felicjan Szczęsny Kowarski 
(ur. 8.09.1890 w Starosielcach koło Białegostoku – zm. 22.09.1948 w Konstancinie pod Warszawą) –malarz, rzeźbiarz, prof. malarstwa dekoracyjnego i monumentalnego Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1923-1929), a od 1930 był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. 
Studiował malarstwo w szkole artystycznej Odesskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych, oraz Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. W 1920 powrócił do Polski. Członek ugrupowań artystycznych Rytm, Pryzmat i Jednoróg.
Oprócz malarstwa sztalugowego, którego charakterystyczną cechą jest monumentalizm formy, wykonał plafony na zamku wawelskim i polichromie kamienic Gizów i Dzianotów na Rynku Starego Miasta w Warszawie. 
W okresie okupacji przebywał w Skierniewicach, skąd pochodzili jego rodzice. 

Włodzimierz Jan Nałęcz 
(ur. 5.02.1865 w Kijowie – zm. 12.09.1946 w Jeruzalu k. Skierniewic) – malarz, rysownik, akwaforcista i literat.
Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Jako stypendysta studiował w Belgii, Szwecji i Anglii, Francji. Odbył podróże do Szwajcarii i Szkocji, Norwegii.
W 1899, po ślubie z Zofią z Sułowskich i zamieszkał w Żytomierzu, a w 1907 w Warszawie, Od 1920 w Lisim Jarze prowadził kursy pejzażu morskiego. Był założycielem i wieloletnim prezesem Koła Marynistów Polskich. Po II wojnie światowej utracił obie pracownie, zarówno w Warszawie, jak i w Lisim Jarze. Przepadła też znaczna część jego dorobku artystycznego. Bezpośrednio po wojnie zaproponowano mu stanowisko rektora Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Sopocie (przemianowanej później na Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Gdańsku), jednak ze względu na podeszły wiek nie mógł się podjąć tego zadania. Wkrótce zmarł i został pochowany w Jeruzalu pod Skierniewicami.
Malował przede wszystkim pejzaże – wybrzeża Norwegii, Holandii, Anglii i Francji, krajobrazy alpejskie i podbiegunowe, ale także wybrzeże polskie. Podczas podróży na Krym powstał cykl obrazów ilustrujących Sonety krymskie. „Bitwa po Oliwą” jest najbardziej znanym obrazem jego cyklu obrazów historycznych.

Edward Franciszek Mateusz Okuń 
(ur. 21.09.1872 w Wólce Zerzeńskiej koło Warszawy, zm. 17.01.1945 w Skierniewicach) –malarz i ilustrator, wybitny przedstawiciel secesji, wolnomularz.
Urodził się w rodzinie szlacheckiej. W latach 1890-1891 studiował w Klasie Rysunkowej Wojciecha Gersona w Warszawie, a w latach 1891-1893 pod kierunkiem Izydora Jabłońskiego i Jana Matejko w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Studiował w Monachium i Paryżu. W 1897 r. przebywał na Węgrzech, gdzie Hollósy założył kolonię artystyczną. Od 1898 przez 20 lat mieszkał w Rzymie. Uczestniczył w życiu polskiej kolonii artystycznej w Rzymie. Był współzałożycielem loży wolnomularskiej „Polonia”.
W 1921 powrócił do Warszawy. Od 1925 był profesorem w Szkole Sztuk Pięknych im. W. Gersona w Warszawie, w latach 1933-1934 – jej dyrektorem. Członek Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Wiceprezes Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, założyciel loży masońskiej „Kopernik”. Okres II wojny światowej spędził w Warszawie. Po powstaniu warszawskim przeniósł się do Skierniewic, gdzie zginął w styczniu 1945 od przypadkowej kuli na ulicy.

Zdzisław Pągowski 
(ur. 4.08.1909 w Łowiczu, zm. 15.08.1976 w Warszawie)
W roku 1929 rozpoczął studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych im. Wojciecha Gersona, w pracowniach prof. F.S. Kowarskiego i prof. L. Pękalskiego. W latach 1934-1939 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W okresie okupacji Zdzisław Pągowski przebywał w Łowiczu, gdzie zajmował się pracami konserwacyjnymi w kościołach, malował portrety, tworzył ekslibrisy. 
W roku 1945 otrzymał I nagrodę w konkursie na projekt pomnika w Łowiczu, a następnie I nagrodę w konkursie na projekt pomnika w Skierniewicach. W tym samym roku wziął ślub z Haliną Wojdą. Żona była inspiracją wielu dzieł, w tym licznych portretów.
W roku 1948 został kierownikiem Wydziału Kultury Urzędu Powiatowego w Łowiczu, któremu podlegały Skierniewice i Rawa Mazowiecka. 
Zajmował się malarstwem sztalugowym i ściennym oraz rzeźbą. Jego prace przedstawiają architekturę Łowicza i okolic, pejzaż i folklor Ziemi Łowickiej, portrety, zabytki architekturę polskich miast i Kresów Wschodnich. Malował także abstrakcje (Montezuma). 

Adam Petryna
(15.01.1881 Zapady – zm. 23.08.1942 Zapady) – malarz, rzeźbiarz, społecznik, 
Syn Józefa i Anastazji z Durów. Kształcił się na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Był inicjatorem powstania Muzeum im. Wł. Reymonta w Skierniewicach w budynku cerkwi na Placu Zielonym. Muzeum otwarto w 1926 r., na wystawie znalazł się portret Władysława Reymonta oraz rzeźby postaci z Chłopów autorstwa Petryny. Muzeum jednak szybko zamknięto, a cerkiew rozebrano. Adam Petryna opuścił Skierniewice i zaangażował się w stworzenie Ogniska Księżackiego w Złakowie Kościelnym. Po dwóch latach starań w 1930 r. Ognisko zostało powołane. Zrzeszało ludowych artystów, zarówno malarzy i rzeźbiarzy, jak i tkaczy i twórców wycinanek. W samym 1930 r. artyści Ogniska prezentowali swoje prace na wystawie Komunikacji i Turystyki w Poznaniu, gdzie stoisko otrzymało list pochwalny, na Wystawie Turystyki Polskiej w Warszawie oraz na II Targach Północnych w Wilnie, gdzie otrzymało mały medal srebrny. Ognisko działające w niesprzyjającej atmosferze krytyki, która zarzucała, że wspiera chałupników zamiast zatrudniać bezrobotnych, borykało się z problemami finansowymi. W 1935 r. zostało zlicytowane. Artysta zmarł w Zapadach, został pochowany w Godzianowie.
Jego rzeźby znajdują się w kolekcjach Muzeum Narodowego w Krakowie i Warszawie oraz Łazienkach Królewskich.

Popowski Stefan
(ur. 21.03.1870 w Warszawie –zm. 14 XII 1937 w Warszawie), malarz, krytyk sztuki. 
Kształcił się w warszawskiej Klasie Rysunkowej pod kierunkiem Wojciecha Gersona. W r. 1889 wyjechał na studia artystyczne do Petersburga, a następnie do Monachium. W r. 1891 osiadł na stałe w Warszawie. Brał udział w wystawach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych Twórca nastrojowych krajobrazów olejnych, nokturnów, malarz nocy i światła księżyca. 
Zajmował się także projektowaniem domów. Zaprojektował dwór właścicieli majątku Wróblewskich w Olszance koło Skierniewic, wzniesiony w r. 1904 oraz cztery domki letniskowe. Ok. r. 1922 wybudował w Olszance dom i pracownię malarską, gdzie zamieszkał na stałe. 
Nie założył rodziny. Jego bratem był Stanisław, prawnik, Jan (zm. w r. 1949), śpiewak operetki warszawskiej, dyrektor sceny Opery, siostrami m. in. Gabriela Rapacka, żona malarza Józefa Rapackiego (zm. 1964) i Jadwiga (zm. 1944), żona Teodora Herynga.

Józef Rapacki 
(19.03.1871 Warszawa – 31.01.1929 Olszanka)
Jeden z najpopularniejszych pejzażystów – „malarz brzóz i liliowych wrzosów". Naukę rozpoczął u Wojciecha Gersona w Warszawskiej Klasie Rysunkowej. Później studiował jeszcze w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie i w Monachium. Kilkakrotnie odbył podróże do Włoch.
Brał udział w licznych wystawach w Polsce i za granicą (w 1900 w Paryżu został odznaczony dyplomem na Powszechnej Wystawie Światowej). Był członkiem grupy „Pro Arte”. Od roku 1907 zamieszkał w Olszance, niedaleko Skierniewic. W jego twórczości dominują pejzaże, malowane realistycznie, z wielkim liryzmem, malował też sceny rodzajowe usytuowane w krajobrazie, portrety i wnętrza. Zajmował się także grafiką, ilustrował książki i czasopisma.

Czesław Tański 
(17.07.1862 Pieczyska – 24.02.1942 Olszanka)
Naukę malarstwa rozpoczął w Warszawskiej Szkole Rysunkowej u Wojciecha Gersona. Studia kontynuował w Monachium, do którego wyjechał na stypendium, tam powstały pierwsze jego obrazy. Był członkiem grupy „Pro Arte”. Głównymi tematami malarstwa Tańskiego były sceny batalistyczne i rodzajowe, a dla zarządu stadniny koni w Janowie Podlaskim wykonał portrety koni arabskich. Pasjonował się również lotnictwem i miał w tej dziedzinie osiągnięcia jako konstruktor. Został pochowany na cmentarzu w Puszczy Mariańskiej.

Tetzlaff Leonard
(ur. 23.05.1903 r. w Skierniewicach – zm. 13.10.1959 r. w Krynicy) malarz, plastyk, fotograf. 
Absolwent Gimnazjum w Skierniewicach. Studiował w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie oraz Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie 
Jego ojciec był maszynistą Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. Po śmierci matki przeniósł się ze Skierniewic do Milanówka. W 1931 r. Tetzlaff z żoną Ziną Fomińską zamieszkał w Łyszkowicach, gdzie zajmował się również chorą siostrą żony i jej małym dzieckiem. W 1934 r. dzięki znajomościom swojego brata Henryka, który był znanym dziennikarzem, otrzymał posadę w dziale propagandy Urzędu Morskiego w Gdyni, gdzie mieszkał do wybuchu II wojny światowej. W czasie wojny wrócił do Łyszkowic, a następnie zamieszkał w Łowiczu, gdzie przez 20 lat prowadził własne fotolaboratorium.
Zmarł 13 października 1959 r. w Krynicy, podczas pierwszego dnia pobytu na urlopie wypoczynkowym, na który pojechał pierwszy raz w życiu. Został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Łowiczu.
Jego akwarele i pastele przedstawiają zabytkową architekturę Krakowa, Warszawy, namalował Katedrę w Oliwie, Spichlerz w Gdańsku. Obrazy olejne to głównie pejzaże z okolic Łowicza i portrety. Z okresu powojennego zachowały się jego prace rysowane ołówkiem.

Stanisław Pius Wąsik
(ur. 5.05.1899 Warszawa – zm 15.12.1972 Skierniewice)
Artysta, farmaceuta. Członek Ogólnopolskiej Grupy Artystów Plastyków Zachęta, mieszkał w Skierniewicach przy ul. Floriana 4. Żonaty z Zofią Kazimierą z d. Bankiewicz, ogrodniczką.

Witkowski Romuald Kamil
(ur. 6.02.1876 r. Skierniewice- zm. 28.01.1950 r. Milanówek) 
Pochodził z rodziny kolejarskiej. Od 1899 studiował w warszawskiej Szkole Rysunkowej, a w latach 1901-04 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1904 wrócił do Warszawy.
Artysta awangardowy, niezwykle barwna postać warszawskiego świata artystycznego. Od 1905 r. wystawiał swoje prace w galerii Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. W 1917 został członkiem ugrupowania Plastycy Awangardowi, a w 1919 prezesem Klubu Futurystów. Rok później wraz z Wacławem Roguskim, Szczęsnym Rutkowskim, Wacławem Wąsowiczem, Janem Żyznowskim i Jerzym Zarubą utworzył warszawską grupę Formistów skupiającą artystów awangardowych. Od 1924 r. należał do Stowarzyszenia Artystów Polskich „Rytm”, a w latach 30. należał także do awangardowych ugrupowań „Praesens” i „Plastycy Nowocześni”. 
Nagrodzony brązowym medalem na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu (1929 r.). Otrzymał złoty medal na Światowej Wystawie „Sztuka i Technika” w Paryżu (1937 r.).
Jego malarstwo to portrety, pejzaże i martwe natury. Inspirowała go sztuka secesji, twórczość Paula Gauguina, Władysława Ślewińskiego, Cézanne'a.

Eddie Vitch [Ignacy Lewkowicz]
(ur. 1903 w Skierniewicach-1986 ) – karykaturzysta, aktor mimiczny
Jego pierwsze karykatury przedstawiały żołnierzy stacjonujących w Skierniewicach podczas pierwszej wojny światowej. Po pierwszej wojnie światowej Ignacy opuścił Polskę. Udał się do Berlina a następnie wyjechał do Paryża, gdzie rozpoczął karierę pod pseudonimem Eddie Vitch. Tu otarł się o największych artystów straconego pokolenia, między innymi Gertrudę Stein i Pabla Picassa. W 1 połowie lat 30. wykonywał karykatury sławnych klientów Brown Derby, restauracji, w której stołowały się gwiazdy Hollywood. Z tego czaqsu pochodzą karykatury legend filmu – Greta Garbo, Jean Harlow, Marlene Dietrich, Clark Gable, James Cagney i Gary Cooper. Każdy, kto był kimś chciał mieć swoją karykaturę na ścianie Derby. Historyk i filmoznawca Marc Wanamaker uznał Vitcha za jednego z największych artystów karykatury, najlepszego w historii Brown Derby i historii Hollywood. Rozpoznawalną cechą jego karykatur było to, że wpisywał inicjały portretowanej osoby w kontur twarzy.
W Hollywood Vitch występował jako mim na scenie w Teatrze Tingle-Tangle, grał też niewielkie role w filmach, m.in. Charlie Chan w Paryżu (1935). Zagrał także w The Body Said No! (1950), The Good Beginning (1953), Vijf jaar Vlaamse (1958) and serialu telewizyjnym Chelsea at Nine (1958).
W 1960 przeniósł się z rodziną do Australii. Wkrótce potem wycofał się ze sceny. Nigdy nie przestał rysować. Zmarł w 1986, w wieku 83 lat.

Teodor Ziomek 
(ur. 1874 w Skierniewicach, zm. 1937 w Warszawie) – malarz, pejzażysta.
W 1897 ukończył Szkołę Rysunkową w Warszawie, studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego. Był uczniem Jana Stanisławskiego. Do Warszawy powrócił w 1905. Należał do Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, Stowarzyszenia Artystów Odłam, Pro Arte, Mazovia i Koła Marynistów Polskich. Ilustrował miesięcznik literacko-artystyczny „Sfinks”.
Zmarł 31 stycznia 1937. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.